Hoe plant een regenworm zich voort?

Foto van auteur
Geschreven door Helena

Gepassioneerde natuurliefhebber die graag meer leert over de wereld van wormen.

Regenwormen krioelen door de bodem en spelen een belangrijke rol in de bodemgezondheid. Eén van de meest fascinerende aspecten van het leven van regenwormen is misschien wel hun voortplantingsgedrag. 

Voordat we dieper ingaan op het paringsproces, is het handig om meer te weten te komen over het leven van regenwormen. Een regenworm heeft een langgerekt cilindrisch lichaam met korte segmenten. Hun huid is zo dun dat ze geen longen of kieuwen nodig hebben. Ze ademen rechtstreeks door hun huid en hebben rode bloedvaten die hemoglobine bevatten om zuurstof naar hun organen te transporteren.

Borstels

Regenwormen hebben borstels. dit zijn kleine harde haartjes die zich over het hele lichaam bevinden. Per segment zijn er acht borstels. Op deze manier bewegen regenwormen zich voort. Regenwormen bewegen door de grond hun lichaam samen te trekken en weer te ontspannen. Tijdens het bewegen duwen de borstels tegen de zijkanten van de grondgang, wat helpt om de regenworm vooruit te duwen.

Borstels zorgen ook voor meer grip in de grond. Regenwormen leven in tunnels die ze graven in de grond. Deze tunnels kunnen nauw en krap zijn. Wanneer de worm vijanden tegenkomt, kan de worm zich snel terugtrekken in de tunnel en zich met de borstels stevig vastklampen.

Ook spelen de borstels een rol bij de voortplanting. Wanneer twee regenwormen gaan paren, haken ze hun borstelharen stevig in elkaar. Daarover later meer.

Anatomie van een regenworm
Anatomie van een regenworm

Zadel, ofwel clitellum

Dan zijn er ook nog het zadel, dat ook wel clitellum wordt genoemd. Dit zijn de opvallende verdikte banden op het lichaam van een regenworm. Ze bevinden zich meestal op ongeveer een derde vanaf het voorste uiteinde van het lichaam. Ze hebben een aantal belangrijke functies tijdens het paringsproces:

1. Geslachtsrijpheid

Het zadel is een duidelijke aanwijzing dat een regenworm geslachtsrijp is en klaar is voor voortplanting. De aanwezigheid van het clitellum geeft aan dat de regenworm volwassen genoeg is om deel te nemen aan het voortplantingsproces.

2. Productie van slijmkoker

Tijdens de paring scheidt het zadel een dikke laag slijm af. Dit slijm omhult beide regenwormen en creëert een beschermende slijmkoker waarin de paring plaatsvindt. Het slijm speelt een cruciale rol bij het bevochtigen en beschermen van de geslachtsorganen tijdens het paringsritueel.

3. Sperma-uitwisseling

Na de vorming van de slijmkoker haken de regenwormen hun borstelharen in elkaar, wat de geslachtsdrift stimuleert en de uitwisseling van sperma vergemakkelijkt. Het sperma wordt via de zaadgroeven overgebracht naar de geslachtsopeningen van beide regenwormen.

4. Vorming van de cocon

Na de paring vormt het zadel opnieuw een slijmkoker, maar deze keer alleen om het ei te leggen. In deze slijmkoker wordt een ei, samen met een deel van het bewaarde zaad, afgezet. Vervolgens wordt de taaie slijmkoker afgestroopt en vormt het een cocon, die het bevruchte ei beschermt tijdens de ontwikkelingsfase.

Earthworm copulation”, door Beentree, licentie CC BY SA 3.0 (uitsnede van origineel)

Hermafrodieten

Regenwormen zijn hermafrodieten, wat betekent dat ze zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen hebben. Voortplanten gaat dus net even anders dan bij andere dieren. Al is het wel belangrijk om te weten dat niet alle regenwormsoorten hetzelfde paringsgedrag vertonen, maar over het algemeen volgen ze wel een vergelijkbaar patroon.

Het voortplantingsproces van de regenworm

Het voortplantingsproces van de regenworm is fascinerend te noemen. Eigenlijk bestaat het uit 7 verschillende fasen:

1. Volwassenheid en begroeting

Wanneer twee volwassen regenwormen elkaar tegenkomen, begint het paringsproces meestal met een begroetingsritueel. Ze raken elkaar aan met hun clitellum en scheiden een slijmerige afscheiding uit, die belangrijke signalen bevat voor de voortplanting.

Zadel (clitellum) van een regenworm
Zadel (clitellum) van een regenworm

2. Spermatofooruitwisseling

Tijdens het begroetingsproces wisselen de regenwormen een kleine, peervormige structuur uit, bekend als een “spermatofoor.” De spermatofoor bevat het sperma van de ene regenworm en wordt overgedragen aan de geslachtsopening van de andere regenworm.

3. Coconvorming

Na de uitwisseling van de spermatofoor scheiden de regenwormen nog meer slijm uit om een beschermende cocon of eierzak te vormen. Deze cocon wordt vaak afgezet in de grond en beschermt de eitjes tijdens hun ontwikkeling.

4. Bevruchting en eitjes

Binnenin de cocon vindt de bevruchting plaats, waarbij de eitjes worden bevrucht door het opgeslagen sperma. De eieren worden gelegd in de cocon, die zich ontwikkelt tot een veilige omgeving voor de embryo’s. Een cocon bevat enkele tot tientallen eitjes.

5. Uitgestelde bevruchting

Regenwormen kunnen de bevruchting van de eitjes uitstellen, wat betekent dat ze de eitjes niet onmiddellijk bevruchten nadat ze zijn gelegd. In plaats daarvan worden de eitjes bevrucht nadat ze zijn afgezet in de cocon. Dit uitstel van bevruchting stelt regenwormen in staat om het meest gunstige moment te kiezen voor de bevruchting, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden.

6. Embryo’s

De eieren ontwikkelen zich in de beschermende cocon en groeien uit tot embryo’s. De cocon biedt een veilige omgeving waarin de ontwikkeling van de embryo’s kan plaatsvinden.

7. Jonge regenwormen

Na de volledige ontwikkeling komen de jonge regenwormen uit de cocon. Deze jonge regenwormen zijn nog klein en moeten groeien en zich verder ontwikkelen voordat ze geslachtsrijp worden en zich kunnen voortplanten.

Jonge regenworm
Jonge regenworm

3 gedachten over “Hoe plant een regenworm zich voort?”

Plaats een reactie